Ziemniaki pochodzą z Ameryki Południowej, gdzie znane były już starożytnym Inkom. Do Europy trafiły dopiero w XVI wieku n.e. za sprawą hiszpańskich żeglarzy. Do Polski trafiły po zwycięstwie Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Początkowo widziano w nich jedynie roślinę ozdobną, a pierwsze próby kulinarne z wykorzystaniem tego warzywa nie spotykały się z wielkim entuzjazmem. Z biegiem czasu ziemniak stawał się coraz bardziej popularny, aż do czasów współczesnych, gdzie śmiało można stwierdzić iż stał się naszym warzywem narodowym.
Świadczyć może o tym choćby fakt, iż nazwę tego warzywa odnajdziemy praktycznie we wszystkich gwarach polskich. W Poznaniu jadają pyry, na Śląsku królują kartofle, a górale lubują się w grulach. W gwarze kresowej spotkamy zaś barabolę, Łemkowie natomiast powiedzą o komperze. Na Kaszubach to zaś po prostu bulwy.
Nieważne, jak go nazwiemy – ziemniak jest chyba jedynym warzywem, który doczekał się w naszym kraju własnego pomnika! Znajduje się on w miejscowości Biesiekierz na Pomorzu Zachodnim. Co więcej, jest on prawdopodobnie największym pomnikiem tego typu na świecie. Warzywo to jest także pierwszym w historii, które zostało wyhodowane w przestrzeni kosmicznej.
Czy ziemniak tuczy?
Ziemniaki często kojarzone są z niekorzystnym wpływem na utrzymanie szczupłej sylwetki. Jest to mit, którzy towarzyszy im już od wielu lat – zupełnie zresztą niesłusznie. Kluczowy jest bowiem sposób obróbki cieplnej, której poddawane jest warzywo (ziemniaka ze względu na dużą zawartość skrobi nie spożywa się na surowo). Smażenie w głębokim tłuszczu, jak w przypadku frytek robi z ziemniaka danie pozbawione cennych składników odżywczych. Gotowanie (zwłaszcza na parze) pozwala na zachowanie wspomnianych składników, a tych znajdziemy w kartoflu całkiem sporo (by wymienić jedynie te najważniejsze):
- błonnik pokarmowy, który ułatwia trawienie
- wpływająca na odporność witamina C
- ważny dla regularnej pracy serca potas
- ważne dla układu nerwowego witaminy z grupy B
100 gramów ziemniaka to źródło około 80 kalorii.
Ziemniak w kuchni
Ziemniak odznacza się następującymi nutami smakowymi: maślana, śmietankowa, orzechowa i ziemista. Kucharze dzielą je jednak raczej wedle tekstury, a nie smaku – to ona bowiem ma decydujący wpływ na wybór danej obróbki cieplnej. Mączyste świetnie sprawdzą się w puree, te które po ugotowaniu pozostają bardziej twarde, wybrać należało by na przykład do zapiekanki.
Ziemiste nuty smakowe, którymi charakteryzuje się to warzywo świetnie łączą się z burakami. Smak tych drugich zawdzięczamy bowiem związkowi o nazwie geosmina, którego woń wyczuwalna jest także w zapachu wysuszonej ziemi. Aby złagodzić zaś nieco ten nieco ziemisty aromat warto dodać do ziemniaków gałkę muszkatołową.
Pomidory to warzywa, które w połączeniu z ziemniakami tworzą jedną z najpopularniejszych przekąsek świata, czyli frytki z keczupem. Ten najbardziej znany sos świata zawiera wszystkie pięć podstawowych smaków: słodki, gorzki, kwaśny, słony oraz umami. Warto wiedzieć, iż ten ostatni występuje naturalnie zarówno w keczupie, jak i ziemniakach.
Pierwsi Europejczycy, którzy spróbowali kartofli w Ameryce Południowej nazwali je „ziemnymi truflami” – i mieli w tym sporo racji. Trufle doskonale komponują się z ziemniakami, tworząc harmonię smaków, która zwykłe puree zamieni w ucztę dla podniebienia.
Z czym jeszcze komponować ziemniaki?
Lista składników, których używać możemy w połączeniu z ziemniakami jest niezwykle duża. Nie bez powodu goszczą one na naszych stołach, jako jeden z najpopularniejszych elementów dań obiadowych. Wśród bogactwa wyboru możemy wymienić między innymi:
- cebula
- chili
- wędzona papryka
- czosnek
- jajka
- grzyby
- orzeszki ziemne
- sery maziowe
- rozmaryn
- szparagi
Źródła:
- „Leksykon smaków”, Niki Segnit, Grupa Wydawnicza Foksal, 2010, ISBN 978-83-280-4695-5
- http://polskiziemniak.pl/historia-ziemniaka/
- http://faktyozywnosci.pl/czy-ziemniaki-sa-zdrowe-ciekawostki-sklad/
